پروتکل بسته داده کاربر (UDP) یکی از پروتکلهای اصلی در مجموعه پروتکل اینترنت (IP) است که امکان ارسال پیامها بهصورت بستههای دادهای (Datagram) را فراهم میکند. این پروتکل نیازی به برقراری اتصال یا ایجاد مسیرهای خاص برای انتقال داده ندارد و ارسال اطلاعات بین میزبانها را بهصورت مستقیم انجام میدهد. دیوید پی. رید در سال ۱۹۸۰ این پروتکل را طراحی کرد و مشخصات آن در سند RFC 768 ثبت شده است.
UDP از یک مدل انتقال ساده استفاده میکند که در آن خبری از فرآیندهای پیچیدهای مانند «دستتکانی» برای اطمینان از ارسال صحیح دادهها نیست. به همین دلیل، این پروتکل میتواند بستههایی را ارسال کند که ممکن است نامرتب، تکراری، یا حتی گم شوند. این سادگی باعث میشود که پردازشهای سنگین اضافی برای بررسی و اصلاح خطا به شبکه تحمیل نشود، بنابراین UDP برای کاربردهایی که حساسیت زمانی دارند، گزینه مناسبی است. بهطور مثال، در برخی موارد، از دست دادن بستهها در اولویت پایینتری نسبت به تأخیر در ارسال داده قرار دارد، که این ویژگی UDP را برای سیستمهای بیدرنگ بسیار کارآمد میسازد.
برنامههایی که به ویژگیهای تصحیح خطا در لایه شبکه نیاز دارند، معمولاً از پروتکلهای دیگری مانند TCP یا SCTP استفاده میکنند که بهطور خاص برای این اهداف طراحی شدهاند. با این حال، UDP به دلیل ماهیت بدون حالت خود، برای سرورهایی که به درخواستهای کوچک تعداد زیادی کاربر پاسخ میدهند، بسیار کاربردی است. این پروتکل همچنین با شبکههای پخشی و چندپخشی سازگاری کاملی دارد.
برخی از کاربردهای رایج UDP شامل سامانه نام دامنه (DNS)، رسانههای جاری مانند تلویزیون پروتکل اینترنت (IPTV)، صدا روی پروتکل اینترنت (VoIP)، پروتکل ساده انتقال فایل (TFTP) و بازیهای آنلاین است. این برنامهها بهدلیل ویژگیهای سرعت و سادگی UDP، بهطور گسترده از آن استفاده میکنند.