بیت‌ریت متغیر (VBR: Variable Bitrate) به میزان بیت‌ریت در کدگذاری صوت یا ویدیو اشاره دارد که در آن مقدار داده خروجی در هر بخشِ زمانی متغیر است. برخلاف بیت‌ریت ثابت (CBR)، در VBR، به بخش‌های پیچیده‌تر ویدیو، بیت‌ریت بیشتری اختصاص داده می‌شود و برای بخش‌های ساده‌تر، بیت‌ریت کمتری در نظر گرفته می‌شود. این کار باعث می‌شود که فایل‌های ویدیویی یا صوتی با کیفیت بهتر و حجم کمتری تولید شوند، چون فضا به‌طور بهینه برای بخش‌های پیچیده استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در صحنه‌های پیچیده یا سریع، بیت‌ریت افزایش می‌یابد تا کیفیت ویدیو حفظ شود، در حالی که در صحنه‌های ساده‌تر یا ثابت، بیت‌ریت کاهش می‌یابد تا حجم فایل کاهش پیدا کند. نتیجه این کار یک فایل ویدیویی کوچکتر با کیفیتی ثابت‌تر است، که در مقایسه با ویدیویی با بیت‌ریت ثابت (CBR) فضای کمتری می‌گیرد و کیفیت بهتری دارد. این روش در مواقعی که هدف ما حفظ کیفیت بالا در محیط‌های ویدیویی متغیر است، بسیار مفید است.
در کدگذاری صوت، فرمت‌های MP3، WMA و AAC می‌توانند به‌طور اختیاری با بیت‌ریت متغیر کدگذاری شوند، در حالی که فرمت‌های Opus و Vorbis به‌طور پیش‌فرض از VBR استفاده می‌کنند. همچنین VBR در فرمت‌های ویدیویی مانند MPEG-2، MPEG-4 Part 2، H.264 و دیگر فرمت‌های فشرده‌سازی ویدیو استفاده می‌شود.
مزیت اصلی VBR این است که نسبت کیفیت به فضا را بهتر از CBR ارائه می‌دهد. چون در این روش، بیت‌ها به‌طور انعطاف‌پذیرتر برای کدگذاری دقیق‌تر داده‌های صوتی یا ویدیویی استفاده می‌شوند و در قسمت‌های ساده‌تر، بیت‌ریت کمتری مصرف می‌شود. با این حال، یکی از معایب آن این است که فرایند کدگذاری، زمان بیشتری می‌برد، چون پیچیده‌تر است و همچنین ممکن است بعضی از دستگاه‌ها با فایل‌های VBR سازگاری نداشته باشند.